3.3 Pemodenan Johor Melambatkan Campur Tangan British

PENGENALAN

1.   Johor merupakan negeri Melayu terakhir yang menerima Penasihat British.

2.      Pemerintahan Johor telah berjaya mengekalkan kedaulatan negerinya melalui beberapa langkah yang telah diambil. Langkah – langkah tersebut termasuklah

a)      Menjalin hubungan persahabatan dengan pihak British

b)      Pengenalan sistem biokrasi moden dalam pentadbirannya.

Temenggung Daeng Ibrahim pemimpin berwibawa

1.      Daeng Ibrahim menggantikan ayahandanya Temenggung Abdul Rahman sebagai Temenggung Johor pada tahun 1825

2.      Beliau pernah berkhidmat di bawah pemerintahan Sultan Hussein dan Sultan Ali

3.      Melalui Perjanjian Persahabatan tahun 1855 , Sultan Ali telah melantik Temenggung Ibrahim sebagai pemerintah Johor kecuali di wilayah Kesang.

Isi kandungan Perjanjian Persahabatan Tahun 1855
·  Sultan Ali diiktiraf sebagai Sultan Johor tetapi gelaran tersebut tidak boleh diwariskan kepada keturunannya
·        Baginda hanya berkuasa di daerah Kesang

      

1.      Banyak kemajuan telah dicapai semasa pemerintahan Temenggung Daeng Ibrahim. Beliau berjaya

a)      Menjadikan Tanjung Puteri sebagai pusat pentadbiran negeri Johor

b)      Memperkenal Sistem Kangcu yang bertujuan menggalakkan kemasukan orang Cina dari Singapura untuk mengusahakan ladang  lada hitam.

INFO ARKIB

• Pada tahun 1833,telah diperkenalkan oleh Temenggung Daeng Ibrahim
• Kangcu dalam bahasa Cina bermaksud Tuan Sungai
• Orang Cina diberi surat kebenaran atau Surat Sungai untuk menetap dan mengusahakan pertanian di kawasan tebing sungai
• Kawasan pertanian dikenali sebagai Kangkar atau Kaki Sungai
• Setiap Kangkar akan diketuai oleh Kangcu yang bertanggungjawab  memungut cukai  dan menjaga keamanan
• Lada hitam dan gambir merupakan tanaman utama di kawasan ini
• Cukai tanaman ini merupakan sumber pendapatan bagi kerajaan Johor

Sultan Abu Bakar “Bapa Pemodenan Johor” (1862- 1895)

1. Sultan Abu Bakar menaiki taktha pada tahun 1862, menggantikan ayahandanya Temenggung Ibrahim
2. Baginda akan diberi gelaran Datuk Temenggung Abu Bakar Seri Maharaja Johor
3. Baginda sering melawat England untuk mempelajari cara pentadbiran terbaik untuk membangunkan Johor.
4. Baginda melakukan beberapa perubahan dalam sistem pentadbiran negeri Johor.
5.  Johor diiktiraf sebagai negeri yang bebas dan berdaulat oleh pihak British melalui Perjanjian  Persahabatan pada tahun 1855.
6. Melalui pengiiktirafan tersebut, Maharaja Abu Bakar diiktiraf sebagai Sultan Johor serta mempunyai kedudukan yang lebih tinggi daripada Pesuruhjaya Tinggi British di Singapura
7. Maharaja Abu Bakar boleh berhubung terus dengan kerajaan British di London tanpa melalui Pesuruhjaya Tinggi.
8. Kedaulatan negeri Johor berjaya dipertahankan oleh  Sultan Abu Bakar apabila baginda hanya bersetuju menerima seornag pegawai British bertaraf Konsul bukannya Penasihat British
9. Baginda turut  mengisyitiharkan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Johor sebagai perlembagaan negeri pada tahun 1895.
10. Perubahan yang dilakukan oleh Sultan Abu Bakar dalam bidang pentadbiran dan pembangunan negeri menyebabkan baginda digelar Bapa Pemodenan Johor.
11. Sultan Abu Bakar digantikan oleh anakanda baginda iaitu, Sultan Ibrahim.

Pembahuruan Sultan Abu Bakar di Johor

·        Membangunkan Johor mengikut sistem pentadbiran Barat

·        Mengadakan mahkamah , perkhidmatan pos dan Jabatan Kerja Raya

·        Membina sekolah, hospital dan jalan raya untuk kemudahan rakyat

·        Menubuhkan pasukan polis dan tentera untuk menjaga keamanan

·        Johor menjadi pengeksport lada hitam dan gambir di dunia melalui pelaksanaan Sistem Kangcu

Keistimewaan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Johor 1895

·        Sultan tidak boleh menyerahkan negeri Johor kepada kuasa asing

·        Pembentukan Majlis Mesyuarat Menteri dan Majlis Mesyuarat Negeri

·        Orang Melayu hendaklah dilantik sebagai Ahli Majlis Mesyuarat Menteri yang berfugsi menasihati Sultan Mentadbir negeri

·        Majlis Mesyuarat Negeri hendaklah dianggotai oleh rakyat Johor dan berperanan menggubal undang-undang negeri.

Pemimpin Johor Berwibawa

1.      Pemodenan dan pembangunan negeri Johor adalah hasil persepakatan antara Sultan dengan para pembesarnya.

2.      Pembesar-pembesar yang memainkan peranan dengan berkesan bagi memastikan kemajuan negeri Johor ialah  Dato’ Jaafar bin Muhammad, Dato’ Abdul Rahman bin Andak , Dato’ Muhammad Salled bin Perang dan Dato’ Muhammad Ibrahim Munsyi

3.      Kewibawaan pembesar-pembesar ini telah menyebabkan British tiada lagi alas an untuk campur tangan.

Dato' Jaafar bin Muhammad

1. Beliau ialah Setiausaha kerajaan Johor (1868) dan Menteri Besar Johor yang pertama (1882-1919).

2. Beliau digelar sebagai Datuk Bentara.

3. Beliau telah mewajibkan semua pegawai British yang berkhidmat di Johor memakai pakaian rasmi kerajaan Johor.

4. Beliau telah mengarahkan bendera Union Jack, iaitu bendera British, dikibarkan lebih rendah daripada bendera negeri Johor.

5. Pengunaan bahasa Melayu dalam penulisan surat rasmi ke pejabat kerajaan diwajibkan untuk mermatabatkan bahasa ini.

Dato' Abdul Rahman bin Andak

1. Beliau ialah Setiausaha Sulit Kerajaan Johor (1885) dan Setiausaha Kerajaan Johor (1893-1909).

2. Beliau digelar sebagai Dato' Seri Amar Diraja.

3. Beliau berperanan dalam hal ehwal luar negeri dan bertanggungjawab mengawal hubungan Johor dengan British.

4. Beliau merupakan perintis kepada penubuhan Pakatan Belajar Mengajar Pengetahuan Bahasa Johor 1888 yang merupakan badan persuratan yang terulung di tanah air pada masa itu.

Dato' Muhammad Salleh bin Perang

1. Beliau telah memegang jawatan Pesuruhjaya Polis, Ketua Jabatan Ukur dan Ketua Jabatan Tanah.

2. Sebagai Pesuruhjaya Polis, beliau bertanggungjawab menjaga keamanan dan kestabilan negeri.

3. Beliau telah melukis peta pembangunan negeri Johor.

4. Beliau digelar sebagai Dato' Bentara Luar.

Dato' Muhammad Ibrahim Munsyi

1. Beliau merupakan Ketua Jabatan Pendidikan Johor yang pertama (1883).

2. Sebagai Ketua Jabatan Pendidikan Johor, beliau telah mendirikan banyak sekolah dan mendesak supaya pendidikan diwajibkan kepada semua rakyat Johor.

3. Beliau digelar sebagai Dato' Bentara Dalam dan Bapa Pendidikan Melayu Johor.

4. Beliau telah dilantik sebagai Timbalan Menteri yang pertama (1893).

Johor di ambang penjajahan British

1.      Walaupun mengiktiraf negeri Johor sebagai negeri berdaulat , kebimbingan terhadap kemaraan kuasa Barat lain telah menyebabkan British bertekad untuk menguasai pentadbiran Johor

2.      Antara strategi yang diambil oleh pihak British untuk mengukuhkan pengaruhnya di Johor termasuklah

·        Mengawal hal ehwal luar Johor melalui Perjanjian Persahabatan tahun 1885,

·        Menubuhkan Lembaga Penasihat Johor

3.      Lembaga penasihat johor menasihati Sultan Johor  agar meminjam sebanyak 200 000 dolar daripada Negeri-Negeri Selat untuk kos pembinaan landasan kereta api dari Johor ke Singapura.

4.      Dato’Abdul Rahman bin Andak dapat mengesan taktik pihak British untuk menguasai kewangan Johor melalui pinjaman tersebut.

5.      Tindakan beliau menasihati Sultan Johor agar menolak tawaran pinjaman tersebut telah menimbulkan kemarahan pihak British.

6.      Pada tahun 1907, John Anderson, Gabenor Neger-Negeri Selat pada ketika itu telah menasihati Sultan Ibrahim agar menghantar Dato’ Abdul Rahman bin Andak  ke London untuk dibesarakan

7.      Sultan Ibrahim terpaksa meminda Undang-Undang Tubuh Kerjaan Johor untuk membolehkan pihak British menjadi ahli dalam Majlis Mesyuarat Negeri.

8.      Pada tahun 1914, Douglas Campbell dilantik sebagai Penasihat British yang pertaman di Johor.

3.2 Penasihat British Mengancam Kedaulatan NNMU

Melalui Perjanjian Bangkok, British berjaya meluaskan kuasanya di Negeri-Negeri Melayu Utara. Oleh itu, Kedah, Perlis, Kelantan dan Terengganu menerima Penasihat British. Penasihat British akan memberikan nasihat dalam semua perkara kecuali yang berkaitan dengan agama Islam dan adat istiadat Melayu. Perubahan pentadbiran dan peraturan baru yang diperkenalkan oleh British telah menggugat kuasa raja-raja di Negeri-Negeri Melayu Utara.

Penasihat British di Kedah

Sultan Abdul Hamid Halim Shah tidak mengiktirafkan perjanjian Bangkok dan baginda enggan menerima Penasihat British. Walaubagaimanapun, British tetap melanik George Maxwell sebagai Penasihat British pada tahun 1910.

George Maxwell mengambil langkah mengukuhkan kuasa dengan menyerapkan sistem pentadbiran Barat dalam pentadbiran Kedah. Tindakan beliau menimbulkan konflik dengan anggota Majlis Mesyuarat Negeri yang dipimpin oleh Tunku Mahmud.

Usaha Tunku Mahmud mengekalkan identiti negeri Kedah

• Menggunakan bahasa Melayu dalam penulisan surat rasmi dan perundangan.
• Surat rasmi tidak perlu ditapis.
• Penggunaan kalender Hijrah.
• Cuti umum pada hari Jumaat.
• Keutamaan melantik orang Maleyu dalam pentadbiran

Usaha George maxwell menerapkan pengaruh Barat dalam pentadbiran Kedah

• Menggunakan bahasa Inggeris dalam penulisan surat rasmi dan perundangan
• Surat rasmi ditapis oleh Penasihat British
• Penggunaan kalendar Masihi
• Cuti umum pada hari Ahad
• Pelantikan pegawai British dalam pentadbiran Kedah

 Tunku Madmud telah berjaya mengekalkan identiti negeri Kedah melalui tindakan mahkamah. Beliau menentang tindakan Geoge Maxwell menghiburkan bendera Union Jack di kediamannya.

Penasihat British di Perlis

Raja Syed Alwi membantah tindakan Siam menyerahkan negeri baginda kepada British. Baginda enggan menerima Penasihat British tetapi British tidak menghiraukannya. Kapten Meadowe Frost telah dilantik sebagai Penasihat British. Beliau mengukuhkan kuasa dengan menggubal undang-undang dan memperkenalkan jabatan baru. Jabatan tersebut ialah Jabatan Hasil dan Cukai Mahkamah Tinggi dan Mahkamah Kadi. Beliau juga menguasai Jabatan Kewangan sebagai strategi untuk menguasai pentadbiran Perlis.

Penasihat British di Kelantan 

Pada tahun 1910, Sultan Muhammad IV terpaksa menandatangani perjanjian dengan British bagi menempatkan penasihat British di Kelantan. J.S Mason telah dilantik sebagai Penasihat British. Pada tahun 1915, kuasa mentadbir jajahan telah diambil alih oleh pegawai British. British juga berjaya menguasai jabatan penting seperti mahkamad Tinggi, Jabatan Polis dan Pejabat Tanah. Pentadbiran Kelantan akhirnya tertakluk di bawah cengkaman British.

"Maka pada fikiran beta adapun pada masa kiraan dahulu-dahulu dengan negeri Melayu itu kerajaan Inggeris tidak beroleh sekali-kali masuk campur di dalam apa-apa perkara negeri Melayu itu jika tidak tuan yang empunya negeri itu meminta dilakukan seperti maka sekaran ini beta sekali lahi dengan waris-waris negeri ini harap yang tidak ada hajat mengubah peraturan di dalam Negeri Kelantan serta harap tidak ada hajat meletakkan seorang wakil menduduki di dalam negeri kita ini juga sebelum lagu terlebih dahulunya diselesaikan apa-apa kiraan dengan beta".

Sebahagian  daripada terjemahan surat bantahan Sultan Muhammah IV kepada Pesuruhjaya Tinggi British di Singapura tentang penyerahan negeri Kelantan kepada British yang terkandung dalam Perjanjian.

Penasihat British di Terengganu

Sultan Zainal Abidin III tidak mengiktirafkan Perjanjian Bangkok dan telah menolak pelantikan Penasihat Britsh di Terengganu. Berikutan itu, baginda menemui Pesuruhjaya Tinggi British di Singapura untuk membuat bantahan. Namun demikian, pihak British tetap melantik W.L. Comlay sebagai wakil British pada tahun 1910. Bidang kuasa wakil British hanyaterhad dalam menguruskan hal elwal luar negeri Terengganu. Pada tahun 1911, Sultan Zainal AbidinIII telah menggubal perlembagaan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Terengganu bagi memelihara kedaulatan dan kemerdekaan Terengganu.

Sultan Zainal Abidin III mengkat pada tahun 1918 dan digantikan oleh Sultan Muhammah II. British mendesak Sultan Muhammah II menandatangani perjanjian di Singapura pada thaun 1919. Melalui perjanjian tersebut, British telah melantik J.L Humphreys sebagai Penasihat British. Bagin turun takhta kerana enggan tunduk kepada tekanan British.Akhirnya, British menguasai Terengganu apabila kesemua jabatan penting kerajaan seperti Jabatan Kastam, Jabatan Perubatan, Jabatan Kerja raya, Jabatan Tanah dan Galian diletakkan di bawah Penasihat British.

• Sultan tidak boleh menyerahkan negeri Terengganu kepada mana-mana kuasa asing.
• Mustahak keatas raja bermesyuarat
• Hak raja dan mentari besar dalam memilih Jemaah Menteri

Sebahagian daripada kendungan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Terengganu.

Langkah British Mengukuhkan Kuasa di Negeri-Negeri Melayu Utara

1897 = Perjanjian Sulit British - Siam

            British menghalang kuasa luar lain bertapak di Negeri-Negeri Melayu Utara

1902 = Perjanjian Perisytiharaan British - Siam

            British mengiktiraf Negeri-Negeri Melayu Utara sebagai wilayah Siam

1909 = Perjanjian Bangkok

            British menuasai Negeri-Negeri Utara

1910 = British menempatkan Penasihat British di Kedah, Perlis dan Kelantan

1919 = British menempatkan Penasihat British di Terengganu

3.1 NNMU Penampan Keselamatan British di Tanah Melayu

Pada akhir kurun ke-19, keunggulan British sebagai kuasa besar tercabar dengan kemunculan zaman imperialis baru. Pada masa itu, negara Perancis, Jerman, Amerika Syarikat dan Rusia bersaing untuk mendapatkan bahan mentah dan mencari tanah jajahan. Negara Asia Tenggara seperti Tanah Melayu dan Siam yang kaya dengan bahan mentah telah menjadi rebutan kuasa imperialis tersebut.

British sangat bimbang apabila Perancis berminat meluaskan kuasa ke Lembah Menam Chao Phraya dan merancang membina terusan di Segenting Kra. Pembinaan terusan akan mengancam perdagangan dan kedudukan Singapura sebagai pelabuhan antarabangsa. British semakin bimbang apabila Jerman berusaha mendapatkan Pulau Langkawi daripada Siam. Pada masa yang sama, Amerika Syarikat pula ingin bertapak di Terengganu, manakala Rusia berhasrat membuka petempatan di Ujung Salang. Kebimbangan ini mendorong British mengambil langkah untuk meluaskan pengaruh ke Negeri-Negeri Utara Tanah Melayu.

British telah menandatangani perjanjia sulit dengan Siam pada tahun 1897. Perjanjian itu bertujuan menghalang Suan daripada menyerahkan atau membernarkan mana-mana kuasa lain betapak di selatan Siam.

Walau bagaimanapun, perjanjian itu gagal mengahalang sultan negeri-negeri tersebut menjalin hubungan dengan kuasa memberikan konsesi tanah seluas 776 996 hektar kepada Duff Development Company. Sultan Terengganu pula menerima pemohonan Amerika Syarikat untuk membuka petempatan di Pulau Redang. Peristiwa itu membimbangkan British kerana kuasa besar lain akan bertapak di Tanah Melayu.

Bagi menghalang kuasa Barat meluaskan kuasanya , pihak British telah menandatangani perjanjian Perisytiharan British Siam pada tahun 1902. Melalui perjanjian ini, British mengiktiraf  Negeri-Negeri Melayu Utara diletakkan di bawah naungan Siam. Beberapa orang warga British telah dilantik oleh kerajaan Siam sebagai penasihat sultan. Mereka terdiri daripada W.A. Graham di Kelantan, Meadowe Frost di Kedah dan H.E. Duke di Perlis. Kelantan dan Terengganu tidak dibenarkan memberi konsesi kepada kuasa asing. Melalui perjanjian tersebut, pihak British telah berjaya mengukuhkan pengaruh di Negeri-Negeri Melayu Utara Tanah Melayu.

Pada tahun 1909, kerajaan Siam bersetuju menyerahkan Negeri-Negeri Melayu Utara kepada pihak British melalui Perjanjian Bangkok yang telah ditandatangani pada tahun 1909. Raja-raja Melayu tidak dibawa berunding dan terpaksa akur dengan keputusan perjanjian tersebut. Perjanjian tersebut menjayakan impian British untuk menguasai  Tanah Melayu.